Umowa zlecenie jest kolejną – po umowie o dzieło – umową cywilnoprawną, wykorzystywaną często w zastępstwie umowy o pracę, dlatego też jest postrzegana jako tzw. „umowa śmieciowa”. Jednak umowa zlecenie różni się od umowy o dzieło, a różnice dzielące ją umowy o pracę są znacznie poważniejsze. Kwestie umowy zlecenia reguluje Kodeks cywilny (podobnie jak umowy o dzieło). Jednak umowa zlecenia jest określana jako umowa starannego działania – w przeciwieństwie do wspomnianej umowy o dzieło, która jest umową rezultatu. Różnica jest więc dość intuicyjna – w umowie zleceniu istotą jest wykonywanie czynności z jak największą starannością, umowa o dzieło to wykonanie czynności, czyli osiągnięcie konkretnego efektu (to właśnie jest dzieło). Umowa zlecenie niekoniecznie więc musi prowadzić do osiągnięcia konkretnego rezultatu (bo to jest domena umowy o dzieło). Wiąże się z tym kwestia wynagrodzenia, które w przypadku umowy zlecenia przysługuje już za samo tylko „staranne działanie”, a nie za rezultat tego działania. Oznacza to, że umowa zlecenie jest nieco szersza od umowy o dzieło i – pod względem swojej specyfiki – bardziej niż umowa o dzieło podobna do umowy o pracę (choć nią nie jest – wobec umowy o pracę jest wiele).
Ponieważ do umów zlecenia stosowane są zapisy Kodeksu cywilnego, a nie Kodeksu pracy, zleceniobiorcy nie przysługują żadne uprawnienia typowe dla umowy o pracę (prawo do urlopu, okresu wypowiedzenia, płaca minimalna, regulowany czas pracy). Zadań na podstawie umowy zlecenia w przeciwieństwie do pracy (będącej wynikiem umowy przewidzianej Kodeksem pracy) nie trzeba jednak wykonywać osobiście – można je pozlecać kolejnym wykonawcom. W umowie zlecenia w przeciwieństwie do umowy o pracę nie ma również obowiązku wykonywania zadań we wskazanym miejscu. Kolejna różnica to postać zleceniobiorcy: praca może być wykonywana wyłącznie przez osobę fizyczną, zleceniobiorcą w umowie zlecenia może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoby prawne oraz inne podmioty posiadające zdolność do czynności prawnych (stowarzyszenia, fundacje). Przy podpisaniu umowy zlecenia nie występuje także silny stosunek podporządkowania wobec zleceniodawcy/przełożonego, charakterystyczny dla umów o pracę.